Απαιτείται συχνότερα σε χολολιθίαση : δηλαδή παρουσία λίθων εντός της χοληδόχου κύστεως.
Η διάγνωση συνήθως γίνεται με ένα απλό υπερηχογράφημα.Η χολολιθίαση έχει τρία κλινικά στάδια :

Την ασυμπτωματική φάση
Την συμπτωματική φάση και
Την φάση των επιπλοκών, όπως :
χολοκυστίτιδα
Χοληδοχολιθίαση
ειλεό εκ χολολίθου
καρκίνο της χοληδόχου κύστεως
Ο κίνδυνος για καρκίνο δεκαπλασιάζεται όταν:
υπάρχει μεγάλος λιθος πάνω από 3 cm
σε πορσελανοειδή χοληδόχο κύστη και
όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό

Συμπτώματα:
Πόνος με τα εξής χαρακτηριστικά (κριτήρια Ρώμης):
- εντοπίζεται στο επιγάστριο ή και αντανακλά στο δεξιό υποχόνδριο ή τη ράχη
- συμβαίνει με ποικίλα μεσοδιαστήματά (όχι ημερήσια)
- διαρκεί τουλάχιστον 30 λεπτά είναι αρκετά δυνατός ώστε διακόπτει την καθημερινή δραστηριότητα ή οδηγεί στα επείγοντα (άλγος που μας ξυπνάει από τον ύπνο)
- φτάνει σε ένα σταθερό επίπεδο
- δεν σχετίζεται με την κινητικότητα του εντέρου ούτε με τις αλλαγές θέσης ούτε με την χρήση αντιόξινων.
- Συνοδεύεται συχνά από ναυτία – έμετο
Η θεραπεία είναι καθαρά χειρουργηκή και γίνεται λαπαροσκοπικά συνήθως με μία ημέρα νοσηλείας.

Όσον αφορά την χοληδοχολιθίαση, οι λίθοι του χοληδόχου πόρου αφαιρούντα ενδοσκοπικά και η χοληδόχος κύστη λαπαροσκοπικά, συγχρόνως, κατά την διάρκεια της ίδιας αναισθησίας.

Σε περίπτωση φλεγμονής χορηγείται αντιβίωση και η λαπαροσκοπικη επέμβαση συνιστάται να διενεργειται μέσα στις πρώτες οκτώ ημέρες.